5
6 - 03 - 2024 - 7 min. leestijd
Rookmelders spelen een cruciale rol in je woning voor brandpreventie, maar helaas wordt hier vaak te weinig aandacht aan besteed. Ze worden geïnstalleerd of zijn reeds aanwezig, en daarmee beschouwen velen de kwestie als afgehandeld. Begin februari was het aantal fatale woningbranden al gestegen tot 15 doden, aanzienlijk meer dan het jaar ervoor gedurende dezelfde periode. Het is noodzakelijk dat we meer bewust worden van de ernstige gevolgen van het niet onderhouden van een rookmelder. In dit artikel delen we belangrijke tips en parate kennis over het onderhouden, controleren en plaatsen van rookmelders, zodat we de veiligheid van onszelf en onze medebewoners kunnen optimaliseren.
Sinds 1 januari 2020 geldt in Vlaanderen de wettelijke verplichting om op elke verdieping minstens één rookmelder te installeren. Het belang van een snelle waarschuwing bij brand door rookverspreiding kan niet genoeg benadrukt worden, aangezien dit levens kan redden. Naar aanleiding van een recent artikel op Radio 1 willen we graag extra aandacht besteden aan dit onderwerp.
Welke soorten melders bestaan er?
In de eerste plaats is er keuze tussen optische en slimme rookmelders, en daarnaast kun je ook kiezen uit diverse modellen, kleuren en formaten. Optische rookmelders zijn het meest gangbaar en werken op basis van infraroodtechnologie. Rook verstoort de infraroodstraal, wat leidt tot een alarmsignaal. In tegenstelling hiermee is een slimme rookmelder verbonden met je smartphone via een speciale app. Met deze app kun je meerdere slimme rookmelders met elkaar verbinden. Wanneer rook wordt gedetecteerd, wordt er een alarm geactiveerd op alle rookmelders en op je smartphone. Hierbij kun je vaak meteen zien in welke kamer de rook gedetecteerd is. Dit systeem biedt gemak en veiligheid, ook wanneer je niet thuis bent.
Natuurlijk bestaan er ook andere soorten alarmen voor hitte of gas, maar ze zijn niet altijd even doeltreffend in geval van brand. Het is het beste om ze te combineren met rookmelders. Hittemelders slaan bijvoorbeeld alarm wanneer de temperatuur rond de 60°C ligt. Deze zijn met name geschikt op plaatsen waar een rookmelder mogelijk te snel zou reageren, zoals in de keuken of badkamer. CO-melders signaleren uitsluitend de aanwezigheid van CO (koolstofmonoxide), terwijl gasmelders andere soorten gas detecteren, maar geen CO. Hoewel al deze alarmen waardevolle aanvullingen zijn op elkaar, bieden ze op zichzelf geen volledige veiligheidsgarantie.
Het wordt niet aanbevolen om een ingebouwde CO-melder in je rookmelder te hebben. Beide apparaten moeten op verschillende locaties in je huis worden geplaatst. Over het algemeen dienen CO-melders lager in huis te worden geïnstalleerd dan rookmelders, waardoor een gecombineerd apparaat geen verstandige keuze is. Echter kunnen ze wel draadloos met elkaar worden verbonden, zodat beide alarm slaan bij de detectie van CO of rook.
Een vervangbare batterij, een vaste 10-jarige batterij of gekoppelde rookmelders?
Bij rookmelders met een vervangbare batterij moet de batterij, afhankelijk van het type, om de 5 of 10 jaar vervangen worden om een goede werking te garanderen. Er zijn ook rookmelders met een niet-vervangbare 10-jarige batterij beschikbaar, die in sommige delen van het land zelfs verplicht zijn. Over het algemeen gaat een rookmelder maximaal 10 jaar mee voordat deze volledig moet worden vervangen, ook die met een vervangbare batterij. Rookmelders met een vaste batterijduur van 10 jaar geven tijdig aan wanneer ze moeten worden vervangen. Na deze periode is niet alleen de batterij verlopen, maar is ook de sensor niet meer te vertrouwen. Daarom vervang je na 10 jaar de gehele rookmelder en niet alleen de batterij. Rookmelders met een vaste 10-jarige batterij hebben dus de voorkeur omdat je veiligheid ineens voor 10 jaar is gegarandeerd en er minder kans is op nalatigheid.
Gekoppelde rookmelders zijn ook verkrijgbaar. Dit betekent dat als er bijvoorbeeld rook wordt gedetecteerd in de woonkamer, deze ook alarm slaan in alle andere ruimtes. Een snellere waarschuwing vergroot de kans om jezelf en anderen in veiligheid te brengen. Er zijn twee soorten gekoppelde rookmelders: draadloos gekoppeld en bedraad. Het nadeel van de laatste is dat ze minder geschikt zijn voor doe-het-zelvers, omdat ze moeten worden ingebouwd in het plafond of de wand. Vaak wordt voor installatie, demontage en vervanging een installateur ingeschakeld, wat verklaart waarom deze typen rookmelders meestal worden gebruikt bij nieuwbouw- of renovatiewoningen.
Plaatsing
Zoals eerder vermeld, is het wettelijk vereist om ten minste één rookmelder op elke verdieping te plaatsen. Installeer rookmelders in alle kamers, behalve de badkamer, waar het risico op een vals alarm te groot is. Een gemiddeld gezin heeft 6 tot 8 rookmelders nodig om tijdig gewaarschuwd te worden bij een brand in huis. De meest geschikte locatie voor een rookmelder is in het midden van het plafond, op minstens 30 centimeter van hoeken, omdat rook een krulbeweging maakt en hoeken niet direct worden bereikt.
Er zijn enkele ruimtes waar je voorzichtig moet zijn met betrekking tot valse alarmen:
Let op dat de batterij van een rookmelder niet bestand is tegen temperaturen lager dan of gelijk aan 4°C en ook niet tegen 38°C of hoger. Als de garage goed geïsoleerd is en binnen deze temperatuurgrenzen blijft, is het aanbevolen om hier een rookmelder te plaatsen. Kies best voor draadloze rookmelders die je met de anderen kunt verbinden. Zo hoor je het ook overal in je huis wanneer het alarm in de garage gaat.
Onderhoud & werking
Een zelftestfunctie controleert regelmatig de functionaliteit van de melders. Niet alle rook- en hittemelders hebben deze zelftestfunctie, dus let hier zeker op bij de aankoop. Sommige rookmelders zijn uitgerust met stofcompensatie, wat betekent dat ze rook en stof van elkaar kunnen onderscheiden en geen vals alarm zullen veroorzaken. Bovendien dragen zichtbare statusindicatielampjes bij aan extra veiligheid met betrekking tot voeding, alarm en eventuele storingen.
Om een rookmelder optimaal te laten functioneren, is regelmatig onderhoud essentieel. Dit houdt in dat je de rookmelder moet schoonmaken en stofvrij maken. Het is raadzaam om dit minstens maandelijks te doen met een stofzuiger. Draai de rookmelder los en gebruik het zachte kop- of borsteldeel van de stofzuiger voorzichtig om stof te verwijderen. Vermijd ten alle tijden vocht in het binnenste gedeelte. Aan de buitenkant kun je een vochtige doek gebruiken, maar maak deze niet te nat en gebruik geen schoonmaakmiddelen.
Als je rookmelder regelmatig vals alarm geeft, zelfs na zorgvuldig onderhoud en zonder blootstelling aan extreme temperaturen of rook, breng deze dan terug binnen. Rookmelders hebben een garantieperiode waarbinnen je deze kunt omruilen. Vermijd het testen met een kaarsje in de buurt, omdat dit de rookmelder onbruikbaar kan maken. Gebruik in plaats daarvan een speciale testspray om veilig te controleren of de melder nog naar behoren werkt of controleer de vervaldatum.
Bij het einde van de levensduur moet je de rookmelder niet zomaar weggooien. Breng deze naar het recyclagepark en deponeer deze in de daarvoor bestemde container voor het recyclen van rookmelders.
Nu je op de hoogte bent, weet je wat je te doen staat. Haal die rookmelders eens van de muren en/of het plafond, controleer de vervaldatum en ontstof ze bij voorkeur maandelijks met de stofzuiger, een licht vochtige doek zonder schoonmaakmiddelen.
